کلاس آموزش جنسی در مدارس ژاپن و پشت پرده نگاه جنسی به دختران

در پایان سال ۲۰۲۰، یک خبر مشترک در شرق آسیا نظرم را جلب کرد که گفتنش خالی از لطف نیست. در میان همه‌گیری کرونا، مسئولان دو کشور قدرتمند و پیشرفته ژاپن و چین تقریبا همزمان تصمیم گرفتند دست از محافظه‌کاری و شرم و حیا بردارند و بالاخره آموزش جنسی در مدارس را جدی بگیرند.

وزارت آموزش ژاپن تصمیم گرفته کلاس‌های آموزش پیشگیری از جرایم جنسی را در مدارس دایر کند. به گفته مسئولان این وزارتخانه مدارس ژاپن در مورد اذیت و آزار و جرایم جنسی آموزش چندانی به دانش آموزان نمی‌دهند و به تایید خودشان، دانش آموزان سالهای پایین دبستان گاهی اوقات حتی نمی‎دانند که قربانی این جرایم شده‎اند.

اگر مایلید می توانید این اطلاعات را در قالب یک مجموعه استوری اینستاگرامی هم مشاهده کنید:
https://www.instagram.com/stories/highlights/17866912859292442

شرم و حیای جنسی در ژاپن

مبحث شرم و حیا در مسائل جنسی و سکس در جامعه ژاپن در سالهای اخیر بسیار مورد انتقاد قرار گرفته است. در کشوری که نرخ زاد و ولد آن به شدت رو به کاهش است قانونگذاران تحت فشار هستند تا فروش بدون نسخه قرصهای جلوگیری اورژانسی را آزاد کنند. والدین هم از نبود آموزش جنسی برای کودکان شکایت دارند.

در بعضی موارد که چنین آموزشی داده می‎شود هم محتوای آن سطحی و ناکافی بوده است. مثلا در عکس زیر از کتاب تربیت و سلامت بدن برای کلاس سوم و چهارم ابتدایی نقاشیهای بدن با موضوع «بلوغ» لباس به تن دارند که به گفته منتقدان به کودکان چیز جدیدی آموزش نمی‌دهد. نکته جالبتر آن است که در نسخه 2005 این کتاب این نقاشی های برهنه بودند ولی در نسخه 2011 عده ای تصمیم گرفتند لباس بر تن آنها کنند.

در یک نظرسنجی دیگر مشخص شده که ۴۰ درصد دانش آموزان ژاپنی می‌گویند آموزش جنسی در مدارس کافی نیست. بنا به اعلام یک بیمارستان، در دوران کرونا تماس دانش آموزان راهنمایی و دبیرستانی برای دریافت مشاوره بارداری افزایش داشته است.

کلاس های «سکس و زندگی» از دهه 80 و 90 میلادی در ژاپن وارد دبیرستان ها شد اما با این حال آموزش های داده شده از لحاظ کمی بسیار کم و معمولا غیرمستقیم و همراه با شرم و حیای معلم ها بوده است. مثلا به جای نام بردن اندام های جنسی از کلمات مربوط به گیاهان استفاده می کردند یا به جای نام عضو جنسی می گفتند ناحیه بین پاها.

خانم هاشیموتو نوریکو، استاد بازنشسته دانشگاه تغذیه کاناگاوا و متخصص جامعه شناسی آموزش در سال 2019 گفته بود که در کره جنوبی (یک رقیب مهم برای ژاپن) حتی نحوه گذاشتن کاندوم هم در مدارس به دانش آموزان آموزش داده می شود اما در ژاپن بچه ها هیچ چیز در مدارس یاد نمی گیرند. سطح آموزش جنسی در ژاپن به هیچ وجه قابل قیاس با معیارهای بین المللی نیست.

واقعیت در برابر ایده‎آلها

کارشناسان معتقدند که فتیش سازی از دختران مدرسه ای در فرهنگ ژاپن با انتشار ترانه ای تحت عنوان «خواهش می کنم یونیفرم مدرسه ام را در نیاور» در سال 1985 توسط گروه مشهوری به نام O-nyanko Club کلید خورد. این ترانه سپس توسط گروه AKB48 هم بازخوانی شد که حتی مشهورتر از گروه قبلی بود و برد آن در جامعه بیشتر بود. متن این ترانه بسیار صریح از امیال دختران نوجوان برای تجربه کردن سکس با پسرها صحبت می کرد. و در آخر ترانه هم بعد از کلنجار رفتن با خود، خوانندگان که خود نوجوان هستند می خوانند: «بیا این هم قلب خوشمزه ام، بخورش.»

در دهه 1990 دختران دبیرستانی آرام آرام به عنوان یک کالای جنسی مورد توجه قرار گرفتند و دریافت پول در ازای رابطه جنسی و فروش یونیفرم های دختران دبیرستانی به عنوان ابزار تحریک مردان مطرح شد. از آن زمان دانش آموزان دبیرستانی دختر به عنوان یک طبقه بندی وارد دنیای پورن ژاپن شدند. در ژاپن، به دختران دبیرستانی joshi kōsei (جوشی کوسِی 女子高生) گفته می شود که در معنا یعنی دختر دبیرستانی و JK به عنوان مخفف این گروه هنوز استفاده می شود.

تصاویر و نقاشی های اغراق آمیز و تحریک آمیز دختران دبیرستانی ژاپنی به طور گسترده در کتاب های مصور، تبلیغات تجاری و فیلم های جنسی بزرگسالان استفاده می‎شود و متاسفانه تبدیل به یک بازار بین المللی نیز شده است.

در همان حول وحوش که بازار خدمات جنسی به دنبال دختران به عنوان یک کالای تجاری بود، دخترانی که در کیفشان کاندوم حمل می کردند مورد مواخذه مربیان و ناظمان مدرسه قرار می گرفتند و در جلسه ای در حضور والدینشان «ارشاد» یا به نوعی تنبیه و تحقیر می شدند. باور اولیا و مربیان این بود که اینها دختران «بد و گمراهی» هستند که با پسری وارد چنین رابطه ای شده اند. دیدگاه آنها این نبود که هدف دختران مذکور از حمل کردن کاندوم محافظت از خودشان بوده است.

شفاف سازی: دقت کنید که این روپوش ها و یونیفرم ها انواع معمولی یونیفرم های مدرسه است که دختران دبیرستانهای ژاپن در طرحها و رنگهای مختلف استفاده می‌کنند. بعضی از آنها یقه ملوانی دارند، بعضی ها کراوات یا پاپیون. پوشیدن این یونیفرم اجاری است و هیچ معنای ضمنی هم ندارد.

مشکل اصلی همین است که روپوش مدارس دانش آموزان دختر تبدیل به موضوع علاقه‌ی جنسی شود. بسیاری از زنان بزرگسال در صنعت تفریحات جنسی این کشور برای خوشایند مردان این لباس دختران دبیرستانی را به تن می کنند که تصور آن هم بسیار آزاردهنده است. چرا باید مردی بالغ اینطور علنی درباره دخترانی که به سن قانونی نرسیده اند خیالپردازی جنسی کند؟ (حتی اگر زنی که آن را پوشیده بالغ باشد)

اما پس از چند دهه کج دار و مریز برخورد کردن با کلاس آموزش مسائل جنسی و انتقادهای روزافزون بین المللی (از جمله سازمان ملل) از وضعیت سوء استفاده از دختران کم سن و سال در این کشور، بالاخره دولت ژاپن به این نتیجه رسیده که این کلاس ها را جدی تر و پربارتر از قبل در مدارس برگزار کند.

کلاس آموزش پیشگیری از خشونت جنسی در ژاپن

قرار است از سال ۲۰۲۳ در کلاس آموزش جنسی به کودکان ژاپنی در پایه‌های پایین آموزش داده شود اندام‎های بدن که با مایو پوشیده می شود را به دیگران نشان ندهند. در سال‎های بالاتر دبستان در این کلاس به دانش آموزان درباره خطرات شبکه‎های اجتماعی آموزش داده می‎شود. برای دانش آموزان دوران راهنمایی و دبیرستان هم درباره خشونت در قرارهای ملاقات گفتگو می‎شود و به دانش آموزان آموزش داده ‎خواهد شد که چطور نه قربانی آزار جنسی شوند و نه به دیگران تعرض کنند.

تا کنون برخی موسسه های خیریه برای کودکان آموزش و مشاوره جنسی رایگان ارائه می‌کردند.

وزارت آموزش ژاپن از سال تحصیلی جدید که از بهار آغاز می‌شود ابتدا در چند شهر این کلاس ها را به صورت آزمایشی راه اندازی می‌کند. این وزارتخانه تصمیم دارد تا پس از آماده شدن شیوه‎نامه و مواد درسی، در سال ۲۰۲۳ این کلاس ها را در سراسر کشور دایر کند.

کلاس اجباری آموزش جنسی در چین

از سوی دیگر، مجلس چین نیز با چرخشی برای اولین بار آموزش جنسی را در مدارس الزامی کرده است. در گذشته تلاش فعالان فرهنگی برای شروع آموزش جنسی در چین با شکایت برخی نسبت به محتوای صریح جنسی و یا با اتهام ترویج همجنسگرایی مسکوت مانده بود.

روز ۱۷ اکتبر پارلمان خلق چین اعلام کرد که تمام مدارس از جمله مهد کودک ها باید «آموزش جنسی متناسب با سن کودکان دایر کنند و آگاهی و توانایی آنها برای محافظت از خود در برابر سوء استفاده و آزار جنسی را بالا ببرند».

دستورالعمل‎های یونسکو برای آموزش جنسی کودکان یکی از محورهای اصلی این حرکت در چین بوده است اما با این حال هنوز مشخص نیست این آموزش با چه کم و کیفی در چین اجرا شود. بعضی از محافظه کاران خواهان اجرای نسخه چینی شده آموزشهای جنسی در این کشور هستند.

چرا آموزش جنسی در مدارس؟

اما چرا ژاپن به عنوان یک کشور پیشرفته با نفوذ سواد 100 درصد در جمعیت خود در سال 2020 به این تصمیم رسید. در پس این تصمیم چه مشکلات و چالش هایی وجود داشته است؟

یک متخصص آموزش جنسی ژاپنی می گوید که تا سال 2010 در کلاسها بیشتر تمرکز ما روی آموزش آناتومی بود، که البته مهم بود. اما از آن زمان به بحث های گسترده تری طبق «شیوه نامه فنی بین المللی آموزش جنسی» سازمان یونسکو می پردازیم. موضوعاتی از قبیل رابطه ها، تجاری سازی سکس، خشونت جنسی، و مسائل مربوط به سکس و زندگی در جامعه. این متخصص، آقای میزونو تتسو، مربی مسائل جنسی و نماینده شورای آموزش و مطالعات مسائل جنسی انسانی است.

در مصاحبه ای از او پرسیده شده که با فراگیر شدن اینترنت و شبکه های اجتماعی و در دسترس قرار گرفتن مقدار زیادی اطلاعات، آیا دیدگاه دانش آموزان نسبت به سکس تغییر کرده است؟

او می گوید که پرسش های دانش آموزان دبیرستانی و دانشجویان در سخنرانی هایش را جمع آوری و تحلیل می کند. به گفته او، «سوال ها تغییر چندانی نکرده اند. سوال هایی مثل “چرا اندازه اندام های جنسی آدم ها فرق دارد؟” یا “آیا با خوردن مایع منی می توان باردار شد؟” شاید اینطور به نظر برسد که مقدار زیادی اطلاعات در اینترنت وجود دارد اما بخش زیادی از آنها هم مزخرف است.

طبق نظرسنجی از دانشگاه تغذیه کاناگاوا، تا 2019 دبیرستان های عمومی ژاپن در طول سه سال دبیرستان فقط 9 ساعت از برنامه درسی دانش آموزان را به آموزش جنسی اختصاص می دهند.

همه این ها در حالی است که مدارس ژاپن به شدت روی تمام شئونات دانش آموزان کنترل دارند و برای آنها دستورالعمل تعیین می کنند. حتی معلمان ژاپنی یادداشت هایی که دانش آموز از روی تخته بر می دارد را چک می کنند و اگر مطابق با چیزی که آنها می خواهند نباشد نمره کلاسی دانش آموز را کم می کنند.

در مورد ظاهر هم مدارس راهنمایی و دبیرستان و همینطور پیش دبستانی های دولتی و عمومی ژاپن یونیفرم دارند که پوشیدن آن الزامی است. آرایش مو و صورت و لباس و زیورآلات هم بسیار کنترل می شود.

در یک نظرسنجی اخیر مشخص شده که 80 درصد مدارس در شهر فوکوئوکای ژاپن حتی برای رنگ لباس زیر دانش آموزان هم تعیین تکلیف می کنند. مشخص شده که اغلب مدارس این شهر دانش آموزان را ملزم می کنند که زیرپیراهن سفید بپوشند و در غیر اینصورت با آنها برخورد می کنند.

اطلاعات به مثابه سلاحی دفاعی

به گفته این متخصص، در قانون کیفری ژاپن پایین ترین سن بلوغ برای اعلام رضایت به سکس 13 سال در نظر گرفته شده است در حالی که «استانداردهای ملی برنامه های درسی» ژاپن محتوای قابل تدریس در همان حوالی سنی را محدود کرده است. در ژاپن مدارس نظام آموزشی یکپارچه نیست. مدارس برنامه درسی و حتی کتاب های درسی مختص به خود را انتخاب می کنند و فقط باید از یک سری دستورالعمل های کلی وزارت آموزش تبعیت کنند.

به گفته این متخصص، در استانداردهای ملی برنامه های درسی ژاپن صریحا گفته شده (دستکم تا سال 2019) که آموزش درباره نحوه باردار شدن در درس علوم کلاس پایه پنجم دبستان و مراحل بارداری در پایه اول راهنمایی ممنوع است. این مسئله باعث شده که ما نتوانیم به دانش آموزان 13 ساله و کمتر اطلاعات و آموزش لازم برای رضایت دادن به رابطه جنسی را بدهیم و این خیلی بد است. یعنی اگر یک فرد بزرگسال با یک کودک 13 ساله رابطه جنسی برقرار کند و بگوید خودش راضی بوده کار از لحاظ قانونی مشکل می شود.

در سال 2019، استانداری توکیو بعد از 14 سال برای اولین بار دستورالعمل خود در مورد آموزش جنسی در مدارس را تغییر داد. طبق این تغییر، مدارس می توانند در کلاس آموزش جنسی در صورت کسب رضایت والدین از استانداردهای ملی برنامه های درسی فراتر بروند. البته آقای میزونو گفت که این پیشرفت خوبی است اما برای این کار باید از تک تک والدین کودکان رضایت می گرفتیم و اول از همه تمام هیئت آموزشی مدرسه را متقاعد می کردیم که برای یک معلم این کار فوق العاده سختی بود. حالا با قانون جدید اگر کلاس های آموزش جنسی دایر شوند دیگر لازم نیست معلم ها و مدارس خودشان دست به کار شوند و همه این روش را در پیش خواهند گرفت.

منابع اصلی:‌ ژاپن تایمز، ان اچ کی، نیپپون دات کام

پانوشت: لازم به ذکر است که هدف نگارنده نه انتقاد از ژاپن است و نه تمجید از آن. این اطلاعات به صورت شخصی و صرفا برای آگاهی از تجربیات کشور ژاپن برای شما در اینجا آورده شده است.

تصویر کاور این پست مربوط به وسایل کمک آموزشی در کلاس آموزش جنسی در یک مدرسه ژاپن است که چند سال بعد از دایر شدن دوباره تعطیل شده بود.

آیا این همان سند ۲۰۳۰ آموزش یونسکو است؟

در متن هایی که من خواندم اشاره ای به سند ۲۰۳۰ نشده بود چون در دنیا اهداف آموزشی یونسکو به این نام شناخته نمی شود. سند ۲۰۳۰ آموزشی یونسکو جزوی از اهداف ۱۷ گانه توسعه پایدار سازمان ملل است. طبعیتا این اقدامات ژاپن و چین هم با این اهداف سازمان همخوانی دارد و نمایندگان سازمان ملل برای تصویب این قوانین تلاش و همکاری کرده اند.

یک بخش که در مورد کلاس های آموزش جنسی وجود داشت و بالا به آن اشاره نکردم آموزش در مورد حقوق اقلیت های جنسی (دگرباش ها یا LGBTI) است، که در واقع یکی از بیشترین مخالفت ها در ایران با این اهداف یونسکو همین مورد بود.

اهداف توسعه پایدار سازمان ملل چیست؟

سازمان ملل در سال ۲۰۱۵ با اجماع ۱۹۲ کشور اهداف توسعه پایدار یا Sustainable Development Goals را در ۱۷ دسته بندی برای استفاده در تمام کشورها تصویب کرد که به صورت مخفف SDGs نامیده می شوند. زمان بندی این اهداف برای سال ۲۰۳۰ تعیین شده و به همین دلیل به آن 2030 Agenda یا دستور کار ۲۰۳۰ گفته می شود. بسیاری از این اهداف (از مجموع ۱۶۹ هدف) شاید به جز چند مورد که در هر کشور جنبه سیاسی یا اعتقادی پیدا کرده و بحث برانگیز شده اند عجیب و غریب نیستند و در برنامه های سیاست گذاری کشورهایی مثل خودمان هم وجود دارند.

موارد اول تا ششم اهداف توسعه پایدار سازمان ملل عبارتند از:

1. پایان دادن به فقر
2. پایان دادن به گرسنگی
3. تندرستی و سلامت برای همه
4. آموزش با کیفیت برای کودکان
5. برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
6. آب تمیز و بهداشت برای همه

مبارزه با تغییرات شدید اقلیمی در اثر گازهای گلخانه ای هم هدف ۱۳ ام این فهرست است.

در مورد اقلیت های جنسی در این سند گفته شده که کودکانی که هویت جنسی آنها در زمره معمول زن و مرد قرار نمی گیرد و مثلا پسری احساس دختر بودن دارد یا بالعکس و دیگر انواع اقلیت های جنسیتی… حین تحصیل و در جامعه دچار مشکلات خاصی هستند. آمار سازمان ملل نشان داده آنها بسیار بیشتر در مدارس مورد آزار و اذیت کلامی، فیزیکی و حتی جنسی از سوی بقیه دانش آموزان و حتی معلم ها قرار می گیرند. به این دلیل توصیه شده که به کودکان در مورد اقلیتهای جنسی آموزش داده شود و آگاهی آنها بالا برود.

ظاهرا مشکل دیگر محافظه کاران در ایران با بخش برابر جنسیتی و توانمندسازی زنان بوده است که عده ای محافظه کاران ادعا می کردند سازمان ملل قصد برداشتن حجاب دختران در مدارس را دارد که تا حد اطلاع بنده چنین ادعایی در مورد کشورهای مسلمان جایی مطرح نبوده. به هر حال ظاهرا پیگیری این سند در ایران مسکوت مانده و نگارنده اطلاعات دقیقی از روند تصویب آن در ایران در اختیار ندارد.

به هر حال باید دانست که هر کشوری شرایط فرهنگی و بومی خود را دارد و در هر کشور حساسیت ها و مخالفت ها یا چالش هایی برای اجرای این اهداف وجود داشته. ژاپن و چین به عنوان دو کشور بسیار قدرتمند و پیشرفته تلاش کرده اند که در برابر این چالش ها به راه حلی برسند و از نکات مثبت آن استفاده کنند.

اخبار مرتبط:

توقف فروش مجلات پورن در سوپرمارکتهای ژاپن

18 ژانویه 2019: سوپرمارکتهای شبانه‌روزی ژاپن فروش مجله‌های پورن را به دلیل میزبانی بازیهای المپیک توکیو ۲۰۲۰ و بازیهای‌ جام جهانی راگبی امسال از ماه اوت متوقف می‌کنند.

سه فروشگاه زنجیره‌ای بسیار بزرگ ژاپن (سون ایلون، لاوسون و فمیلی مارت) همیشه در کنار مجلات مانگا عناوینی با تصاویر جنسی هم داشته‌اند (طبق قانون ژاپن تمام تصاویر و فیلم های مستهجن تنها با مجوز و در صورت تار کردن اندام تناسلی بازیگران قابل انتشار است). این مساله همیشه برای خارجیها عجیب و معذب کننده بوده و حتی جلد مجلات مانگا هم اغلب تصاویر نیمه عریان زنان است.

حدود ۲۰ هزار سوپرمارکت سون ایلون (7/11)، ۱۴۰۰۰ مغازه LAWSON و ۱۶۰۰۰ شعبه فمیلی مارت در ژاپن برای حفظ وجهه خود و کشور پیش گردشگران خارجی و همچنین آماده کردن بهتر فضای فروشگاه های خود برای زنان و کودکان فروش مجلات پورن را متوقف می‌کنند.

با این حساب تقریبا ۹۰ درصد سوپرمارکتهای ژاپنی عاری از این مجلات خواهد شد. منبع: خبرگزاری کیودو#اخبارژاپن

آپدیت: تیرماه ۱۴۰۰:

هنوز در سوپرمارکت های ژاپن مجلات با تصاویر جنسی زنان دیده می شود. این مجلات یک چسب دارند که نمی توان بدون خریدن داخلش را دید. من تا بحال نخریده ام و نمی دانم که واقعا مجلات پورن جمع آوری شده اند یا خیر.