هزینه های پیدا و پنهان اجاره خانه در ژاپن

اجاره کردن منزل در ژاپن برای خارجیها کار سختیه. معمولا افرادی که از کشورهای دیگر به ژاپن میان ابتدا خیلی در اجاره خانه سردرگم میشن. قوانین و عرف اجاره خانه در ژاپن مزایا و معایب خاص خودش رو داره. ابتدا با مزایاش و ویژگی های کلیش شروع می کنم و بعد دردسرها و پیچیدگی هاش رو توضیح میدم.

کرایه خانه در توکیو چقدر است؟

خانه ها در ژاپن بصورت تقریبا لخت اجاره داده می شوند، مثل ایران. یعنی خانه مبله بسیار کم است و اگر باشد گرانتر است و بیشتر برای مستاجران خارجی در نظر گرفته شده. وسایل و تجهیزاتی که در خانه ها مرسوم هستند شامل آبگرمکن، خشک کن حمام، پایه مخصوص قراردادن ماشین لباسشویی (که مدل های قابل خرید را محدود می کند) و وسایل سرمایش و گرمایش می شود. گاهی اجاق گاز نیز در آشپزخانه هست.

البته طبعا امکانات بستگی به ملک و سال ساخت و قیمت اجاره دارد. سیستم اتوماتیک پر کردن و گرم کردن وان حمام، آیفون تصویری، دزدگیر، سیستم پخش موسیقی بلوتوث در حمام و منزل، اینترنت رایگان، … خدماتی هستند که ممکنه خانه های گرانتر داشته باشند.

واحد پول ژاپن به تومان

واحد رسمی پول ژاپن ین است. هر ین الان بین 220 تا 240 تومان است (شهریور 1400). یعنی اگر اجاره خانه ای 120 هزار ین در ماه باشد تقریبا معادل 26 تا 29 میلیون تومان در ماه.

• 

• 

نقشه خانه های ژاپنی

متراژ خانه ها برای مجردها و دانشجوها از حدود 10 متر مربع شروع میشه. بله درست خواندید 10 متر و تا 30 تا 40 متر میرسه که البته معمولا دلیلی نداره یک فرد مجرد یک خانه درندشت 40 متری به تنهایی داشته باشه چون هزینه بیخود باید بده 🙂 برای زوجین از 32 تا 35 متر معمولا شروع میشه و تا حدود 55 متر، البته این در توکیو هست و در شهرهای کوچکتر به خاطر ارزانتر بودن این متراژها حدود یک سوم میتونه بزرگتر باشه.

در چنین خانه های تنگی طبیعتا همه چیز بسیار کوچک و جمع و جوره.

آشپزخانه

آشپزخانه گاهی یک سمت از یک راهروی خانه است و اصلا اتاق مجزایی نداره و یا نهایتا دو تا سه متر مربعه. فضای کابینت هم به همین منوال بسیار محدوده.

در آشپزخانه ها گاهی یک اجاق گاز توکار هست که زیر آن یک کشوی نازک گریل هست. در ژاپن بهش میگن گریل ماهی چون ارتفاع خیلی کمی داره. یک نوع فر خیلی جمع و جور که باهاش میشه تست، گرتن، ماهی، مرغ و… رو بدون روغن و در زمان بسیار کوتاه بصور کبابی پخت. بودنش خیلی خوبه اما هیچ کنترل واقعی روی دماش نداری و اصلا حرارت یکدست نیست. یعنی برای شیرینی و کیک اصلا مناسب نیست. اجاق گازهای رو میزی ژاپنی هم شبیه به همین هستند.

اینجا یخچالهای ساید بای ساید خیلی عریض تقریبا در فروشگاه ها نیست چون کمتر کسی جا برای استفاده از آنها داره و ممکنه اصلا این یخچال از در، راهرو و پله ها وارد خانه نشه (راه پله ها گاهی در خانه های قدیمی فوق العاده تنگ هستند، در حد عرض شصت سانتیمتر).

به خاطر نبود جا اجاق گاز بزرگ، ماشین ظرف شویی و دستگاه های بزرگ و مستقل دیگر آشپزخانه در ژاپن اصلا مرسوم نیست و هیچ کس در خانه چنین وسایلی نداره.

مرتبط: حداقل حقوق در ژاپن چقدره؟

• 

• 

• 

نقشه خانه ها معمولا برای بیشترین استفاده از زمین بصورت یک باریکه ی دراز ساخته شده که در انتهای آن یک بالکن یا پنجره رو به نور هست و ابتدای آن هم یک راهرو. یعنی از انتها به ترتیب یک فضا برای یک تخت کوچک و دو یا چهار کمد دیواری باریک، یک درب کشویی از وسط که فضای مرکزی رو از بخش خواب مجزا می کنه و راهرویی که یک سمتش اشپزخانه است و سمت دیگرش توالت، حمام و جای گذاشتن ماشین لباسشویی و همینطور پاگرد ورودی واحد که باید قبل ورود کفش ها رو اونجا درآورد.

ضامن

یکی از تفاوتهای اصلی اجاره خانه در ژاپن اینه که صاحبخانه درخواست ضامن میکنه. معمولا برای خارجیها شرکت یا کارفرما بعنوان معرف شما خواهد بود اما برعکس چیزی که از اسم ضامن برمیاد، این ضامن شما رو نمیشناسه و ارتباطی هم با شما نداره. شرکت هایی هستند که از شما پول می گیرند و ضامن (انگلیسی guarantor) شما میشن. بنظر عجیبه و مشخص نیست مزیت یا کارکرد این ضامن چیه. اما بهرحال مبلغی که از شما می گیرند حدود نصف یک ماه اجاره است.

تفاوت بعدی اینه که صاحبخانه از مستاجر پول زور میگیره.

پول کلید

در رسم اجاره خانه در ژاپن صاحبخانه برای تحویل دادن کلید از شما زیرلفظی میخواد. اسمش هست key money یعنی دقیقا همان پول کلید!

اینجا مالکان موقع قرارداد معمولا یک ماه اجاره را بعنوان پول کلید از مستاجر میگیرند که البته از ابتدا در آگهی ملک هم ذکر شده که چه مبلغ باید داد. این پول مستقیم به جیب صاحبخانه میره و هرگز به شما برنمیگرده. گاهی اوقات اگر مالک حس کنه ملکش خیلی ارزشمنده در آگهی درخواست دو ماه «پول کلید» میکنه. گاهی هم خانه‌هایی هستند که نیاز به پول کلید ندارند یا مثلا نصف یک ماه اجاره بیشتر نمیخوان. این بستگی به شانس و جستجوی شما داره.

خانه‌های‌ارزان‌تری که متعلق به دولت یا شهرداری هستند پول کلید نمی‌گیرند.

پول پیش

در‌ ژاپن هم مثل ایران پول پیش گرفتن مرسومه. اما نه مثل ایران که رهن و اجاره به توافق دو طرف از صد درصد تا صفر درصد متغیر باشه و شما اصطلاحا این مبلغ ها رو «تبدیل» کنید. اینجا معمولا چیزی به نام رهن وجود نداره و همه چیز اجازه است، که این یعنی مبلغ اجاره خیلی بیشتر میشه. علت شاید اینه که سود بانکی اینجا معمولا حدود یک درصد یا گاهی نزدیک به صفره و مالک نمیتونه از اون پول سودی به دست بیاره. بنابراین این پول هیچ منفعت یا بازگشتی برای او نداره. پول پیش معمولا یک ماه اجاره‌ست، که طبق قانون بعد از مدت قرارداد به شما پس داده میشه. اما….

در واقعیت شما نهایتا فقط به بخشی از پول پیش خود خواهید رسید. اینجا باید یک پرانتز باز کنیم:

هزینه نظافت

در قراردادهای ژاپنی معمولا هزینه نظافت منزل بعد از تخلیه بعنوان مسئولیت مستاجر ذکر شده. در توکیو که رسم اینه که به ازای هر متر مساحت خانه ۱۰۰۰ ین پول نظافت از پول پیش شما کم میکنند. یعنی اگر خانه‌ای که اجاره کردید ۴۰ متر باشه ۴۰ هزار ین از پول پیش را بر نمیگردانند.

همچنین بنگاهی‌ها به نمایندگی از طرفین موقع تحویل مثل یک کارآگاه جنایی خانه رو وارسی میکنن و عیب و ایرادها رو یادداشت میکنن و خط و خش ها و ترک ها و … رو عکسبرداری و ثبت می کنند (عکاسی برای ثبت و مستندسازی در ژاپن یک امر کاملا عادی و مرسومه و بصورت روزانه همه جا انجام میشه). اگر موقع تخلیه هر آسیبی به دیوار، کاغذدیواری، کفپوش،… وارد شده باشه هزینه‌اش رو میگیرن که به راحتی ممکنه کل پول پیش رو شامل بشه.

مثلا اگر دیوار آسیب ببینه پول کل آن ناحیه کاغذ دیواری، یا تعویض کل یک کفپوش،… را می گیرند و نه فقط چند سانتیمتر آسیب دیده. در ضمن از آنجا که اینجا خبری از دیوار سنگی و سیمانی و‌بتنی نیست. شما نمیتونید روی دیوار میخ بزنید چون این دیوارهای پیش‌ساخته نازک و سبک هستند.

تخلیه خانه اجاره ای در ژاپن

در این سه سال در ذهنم غولی ترسناک از اسباب کشی و تخلیه خانه ترسیم کرده بودم که چند هزار دلار هزینه دارد. اما بالاخره دل را به دریا زدیم و خانه قبلیمان را عوض کردیم.

خانه ما نوساز (2018) بود و طبعا هر خرابی به گردن خودمان بود. اما در پایان به جز خط و خش ها و لکه های جزیی آسیبی به خانه وارد نکردیم. روز موعود فرا رسید و وقتی خانه را کاملا تخلیه کردیم دو نفر (یک نماینده شرکت مدیریت ساختمان و یک نماینده از شرکت نظافت منزل) آمدند و خانه را بررسی کردند تا هزینه های نظافت و خسارت را محاسبه کنند.

خانه باید کاملا مثل حالت اول باشد. حتی اگر لامپ یا لوستری نصب کنید یا دستگاه واشلت شستشوی توالت باید بردارید. هر وسیله ای که در خانه بماند شرکت پول دور انداختنش را می گیرد. در ژاپن دورانداختن زباله بزرگ هزینه دارد. اگر نمی دانستید اینجا ببینید.

خانمی که مسئول نظافت بود لکه های روی دیوار را نگاه کرد. گاهی با دستمال پارچه ای و آب روی آن ها می کشید تا مطئن بشه که چه جور لکه ای هست.

بعد رسید به بالکن که یک خرابی به بار آورده بودیم. :)‌ یک صندلی چوبی را با اسپری در بالکن رنگ کردیم و با وجود روزنامه چسباندن باز هم کف بالکن کمی رنگی شده بود. نماینده ساختمان با برس و دستمال سعی کرد رنگ رو پاک کنه اما پاک نشد. قبلا خودم هم تلاش کرده بودم. گفت مسئول نظافت باید این رو ببینه اما احتمالا حدود ۱۵۰۰۰ ین هزینه اش میشه.

یکی از کلیدهای الکترونیکی در آپارتمان هم گم کرده بودیم که در این مواقع کل قفل رو عوض می کنند. هزینه قفل هم گفتند احتمالا بین ۲۵ تا ۳۰ هزار ین هست.

دفترچه راهنمای خانه های ژاپنی

موقع اجاره خانه های ژاپنی معمولا دفترچه های راهنمای تمام وسایل هم به شما تحویل می دهند که باید آخر سالم پس بدهید. وقتی ما آن خانه را گرفتیم یک پوشه خیلی قطور راهنمای منزل گرفتیم که شامل دفترچه های کولرها، شیرآلات، توالت، یونیت روشویی، یونیت حمام، ست آشپزخانه، کابینت، هود، اجاق گاز،…. می شد. اگر این دفترچه ها را گم کنید هزینه اش از پول پیش شما کم می شود.

در نهایت حدود یک هفته بعد فاکتور هزینه ها رو فرستادند و گفتند اگر موافقید امضا کنید تا از مبلغ پول پیش کم کنیم. خوشبختانه به هر دلیل پول قفل را نگرفتند. برای نظافت هم همان هزینه اولیه و پایه متری ۱۰۰۰ را حساب کردند که برای خانه ۴۶ متری ما شد نزدیک به همان ۵۰ هزار ین. در مجموع کمتر از ۷۰ هزار ین بابت خسارت پرداخت کردیم در حالی که می ترسیدیم بهانه تراشی کنند و چند برابر این مبلغ را بگیرند.

در نهایت اینطور نتیجه گیری می کنم که هزینه های تخلیه ساختمان بعد از پایان قرارداد در ژاپن تا حدی سلیقه ای و بسته به صاحبخانه است. خانه هایی که ما نشستیم همه توسط شرکت اداره می شوند و ما هرگز صاحبخانه را نمی بینیم و نمی شناسیم و طرف حساب ما شرکت است که ماهی ۱۰۰ دلار هزینه مدیریت از ما می گرفتند. اما دوستانی در ژاپن داشتیم که صاحبخانه شخصی داشتند و بعضا با درخواست های غیرمعقول مواجه شده اند و کارشان به دعوا کشیده.