چرا ژاپن به ایران واکسن اهدا کرد؟ وضعیت صادرات واکسن در دنیا چطور است؟
ژاپن در هفته های اخیر ۲.۹ میلیون دوز واکسن آسترازنکای ساخت ژاپن را به صورت رایگان به ایران تحویل داد. بعضی ها پرسیدند ژاپن چرا به ما واکسن می دهد؟ در ادامه وضعیت صادرات و اهدای واکسن توسط قدرت های بزرگ را توضیح میدهم.
این اقدام بخشی از کمک ژاپن در قالب طرح کوواکس بود که مجموعا ۱۱ میلیون دوز واکسن آسترازنکا را به ۱۵ کشور از جمله ایران اهدا کرد. لائوس و فیجی هم برخی از سایر کشورهای دریافت کننده این واکسن ها هستند. ژاپن به تایوان هم چند میلیون دوز واکسن اهدا کرده.
به طور میانگین تا کنون فقط ۱.۱ درصد جمعیت کشورهای کم درآمد واکسن زده اند.
وزارت بهداشت ژاپن ماه هاست که برای واکسن آسترازنکا در داخل مجوز اضطراری صادر کرده ولی به دلیل عوارض جانبی نادری که در بعضی کشورها گزارش شد در تزریق این واکسن در داخل کشور دست نگه داشت. اما حالا که سرعت تزریق واکسن در ژاپن به ۱.۵ میلیون دوز در روز رسیده و با کمبود واکسن مواجه شدند قرار شده برای افراد بالای ۴۰ سال تزریق آسترازنکا رو شروع کنند. اما به هر حال به گزارش نیکی آسیا، از مجموع ۱۱.۵ میلیارد واکسنی که تا ۲۳ ماه مه در دنیا پیش فروش شده واکسن آسترازنکا پرطرفدارترین در دنیا بوده و برای ۲ میلیارد دوز از این واکسن قرارداد بسته شده که برای مثال ۱۰۰ میلیون دوز آن توسط انگلستان خریداری شده.
دیپلماسی واکسن
تمام کشورهای پیشرفته که واکسن کرونا ساختند (از جمله آمریکا، چین و روسیه و…) در دوران کرونا مشغول دیپلماسی واکسن در کشورهای هدفشان بودند و یا در ازای دریافت پول و یا رایگان به کشورهای که برایشان اهمیت استراتژیک دارند واکسن دادند.
ژاپن هم به عنوان یک کشور پیشرفته و ثروتمند در این مدت واکسن آسترازنکای ساخت خود (تحت لیسانس با همان ترکیبات) را به چندین کشور اهدا کرده. ژاپن مدتهاست که به دلیل تحریم ها وابستگی خود به نفت ایران را بسیار کم کرده و جای خالی ایران را پر کرده. اما باز هم ایران در امنیت خلیج فارس نقش مهمی ایفا می کنه و دلیل دیگر اهدای واکسن به ایران احتمالا سفر قریب الوقوع وزیر خارجه ژاپن به خاورمیانه و دیدار با رئیس جمهور جدید ایران بوده تا کمی دست وزیر خارجه برای آشنایی و ایجاد روابط بهتر با دولت رئیسی باز باشه.
تاریخ انقضای واکسن اهدایی ژاپن به ایران
در این مدت برخی افراد برای ناچیز جلوه دادن اقدام انسان دوستانه ژاپن این ادعا را مطرح کردند که تاریخ انقضای واکسن اهدایی ژاپن رو به اتمام است و به این دلیل است که آنها را به ما بخشیده.
این ادعا کاملا نادرست است.
ژاپن ماه هاست که از ابتدا این واکسن ها را با هدف بخشیدن و اهدا به کشورهای دیگر تولید کرده چون در داخل کشور خود به اندازه کافی واکسن فایزر آمریکایی داشته و از آسترازنکا اصلا استفاده نمی کرده است.
صومی جون ایچی، دبیر اول سفارت ژاپن در ایران، در مصاحبه ای با روزنامه اعتماد در این مورد توضیح داد و گفت ژاپن قبل از ارسال تاریخ انقضای واکسن ها را به ایران اطلاع داده و ایران گفته ما می توانیم به سرعت از همه آنها استفاده کنیم و هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
به گفته آقای صومی، «انقضای واکسن‌های آسترازنکای اهدایی ژاپن در تاریخ‌های ۱۰ اکتبر (۱۸ مهر)، ۲۸ اکتبر (۶ آبان)، ۵ نوامبر (۱۴ آبان) و در نهایت ۹ نوامبر (۱۸ آبان) هستند و البته ما پیش از ارسال این واکسن‌ها به ایران، این سوال را از مقامات کشورتان مطرح کرده بودیم که آیا پیش از پایان تاریخ انقضای واکسن‌های موردنظر، امکان استفاده از آنها را دارید و این افراد هم پاسخ دادند که بله ما می‌توانیم تمام این واکسن‌ها را به افراد متقاضی تزریق کنیم.»
در ضمن ژاپن حتی هزینه ارسال این واکسن ها را هم دریافت نکرده است.
صومی گفت، «وی با بیان اینکه در مجموع ۲.۹ میلیون دز واکسن آسترازنکا از سوی ژاپن به ایران اهدا شده است، تصریح کرد: ما هیچ هزینه و پولی برای این واکسن‌ها از دولت ایران دریافت نکرده‌ایم و حتی هزینه حمل این واکسن‌ها تا تهران هم از سوی دولت ژاپن پرداخت شده است.»
آمار وضعیت صادرات واکسن توسط قدرتهای بزرگ
جدیدترین آمار تا ۲ اوت به نقل از پولیتیکو: اتحادیه اروپا از ابتدا با رودست خوردن از آمریکا و انگلیس در دریافت واکسن در رقابت واکسیناسیون بسیار عقب بوده و کشورهای قدرتمند اروپایی نتوانستند واکسنی بسازند (به جز بیون تک آلمانی که شرکت آمریکایی فایزر از قبل با آن قرارداد انحصاری داشت.)
اتحادیه اروپا
در کل این مدت اتحادیه اروپا فقط ۷.۵ میلیون دوز واکسن به دیگران اهدا کرده در حالی که قول اهدای ۲۰۰ میلیون دوز داده بود. (البته اتحادیه اروپا در دفاع از خود گفته ۳.۴ میلیارد یورو هم کمک نقدی به برنامه کوواکس تعهد داده است). با این حال، اروپا در صادرات (فروش) واکسن بهتر عمل کرده و تا کنون ۵۰۳ میلیون دوز واکسن به ۵۱ کشور عمدتا ثروتمند صادر کرده.
آمریکا
آمریکا از ابتدا مشغول احتکار واکسن برای خود بود و تا بحال نزدیک به ۶۰ میلیون دوز اهدا کرده (۳۷ میلیون آن از طریق برنامه جهانی کوواکس) و ۳.۳ میلیارد یورو هم کمک مالی برای برنامه کوواکس تعهد داده. قراره آمریکا هفته آینده ۲۰ میلیون دوز و تا پایان سال ۲۰۲۰ حدود ۵۰۰ میلیون دوز به کشورهای نیازمند اهدا کنه.
چین
چین تا بحال یک میلیارد دوز واکسن فروخته که ۳۹۰ میلیون دوز آن را تحویل داده و در مجموع تنها کسری از فروش خود یعنی ۲۴.۲ میلیون دوز را اهدا کرده.
روسیه
روسیه چپ و راست به ۶۵ کشور قول فروش واکسن داده و تا بحال برای تحویل ۹۰۰ میلیون دوز واکسن قرارداد بسته اما در تولید به شدت عقب مانده و فقط در مجموع ۳۰ میلیون دوز واکسن به کشورها تحویل داده. در کل روسیه در مجموع فقط ۳۴۵ هزار دوز واکسن به ۱۳ کشور اهدا کرده که در حد نوبرانه است.